Bohater wchodzi do jaskini, gdzie następuje spotkanie z cieniem. Cień objawia się na kilka sposobów.
Bohater może spotkać się ze swoim największym lękiem, często nawet nieuświadomionym, który stoi mu na drodze do jego celu. Boi się unicestwienia lub utraty czegoś, co jest mu najdroższe.
Może też spotkać się ze swoją ciemną stroną, z tym, co uważa w sobie za złe i niegodne osiągnięcia celu. Siłą, którą stara się trzymać w ryzach, w ukryciu i boi się uwolnić, bo może go pochłonąć i zniszczyć.
Cieniem bohatera może też być pokusa, obietnica bezpieczeństwa i wygody. Po co pchać się w paszczę bestii, jeśli można po prostu odpuścić, odpocząć i żyć przyjemnie resztę swoich dni… W każdym razie taka z tego miejsca rozciąga się perspektywa. Tylko znowu problem w tym, że wtedy bohater nie osiągnie swojego celu, nie przejdzie transformacji i utknie w miejscu mamiony komfortem… do następnego wezwania. Ponieważ wezwanie płynie z najgłębszej tęsknoty bohatera. Ta tęsknota może tu zostać przytłumiona i zamieciona pod dywan, ale nie zniknie. Przyjdzie czas, gdy ponownie zawoła.
Zejście do jaskini nie jest jeszcze momentem ostatecznego pokonania swojego cienia. W jaskini można natomiast doznać wglądu, uświadomić sobie czym jest cień.
Mity i opowieści
Wiele książek i filmów opowiada o tym etapie podróży. To jeden z ulubionych motywów twórców. Moment, w którym bohater wpada w tarapaty, może utknąć, zboczyć z drogi, usiłować zawrócić, ale nie ma już do czego wracać.
Jedna z moich ulubionych powieści opisująca spotkanie i walkę z cieniem to pierwsza książka z cyklu „Ziemiomorze” Ursuli Le Guin – „Czarnoksiężnik z Archipelagu”. Gorąco polecam! 🙂
Neo („Matrix”)
Wychodząc ze spotkania w Wyrocznią, podczas którego Neo uwierzył, że nie jest wybrańcem, okazuje się nagle, że Cypher, jeden z członków załogi Nabuchodonozora zdradził. Tego nikt z grupy się nie spodziewał. Za sprawą Cyphera ginie większość zespołu a Morfeusz zostaje schwytany przez agentów. Sytuacja wydaje się bez wyjścia, zbyt wiele zostało stracone.
Pozostali przy życiu Neo, Trinity i Tank chcą odłączyć Morfeusza od Matrixa. To oznacza jego śmierć. Wydaje im się, że to jedyne, co im pozostało, by ochronić Syjon – jedyne wolne miasto. W tym momencie Neo uświadamia sobie, że znalazł się w miejscu, o którym mówiła mu Wyrocznia. Ma na jednej szali swoje życie, a na drugiej życie swojego mistrza. Podejmuje decyzję i razem z Trinity wchodzą do Matrixa, by uratować Morfeusza.
Anakin Skywalker („Gwiezdne Wojny”)
Opowieść o Anakinie Skywalkerze, to historia bohatera, który wpadł w pułapkę jaskini i pozwolił, by jego cień go pochłonął. W „Zemście Sithów” Anakin ma sny o śmierci swojej ciężarnej żony – Padme. Podobne, jakie śniły mu się przed śmiercią jego matki.
Do tej pory Anakin już kilka razy poddał się ciemnej stronie Mocy – np. gdy w gniewie wymordował zabójców matki, lub gdy zabił hrabiego Dooku. Nawet małżeństwo z Padme jest tajemnicą, której ujawnienie spowodowałaby wykluczenie go z zakonu Jedi.
Przy pierwszym spotkaniu Anakina z Yodą („Mroczne widmo”) mistrz przekazał mu naukę: „Lęk prowadzi do gniewu, gniew prowadzi do nienawiści, nienawiść prowadzi do cierpienia…” W „Zemście Sithów”, gdy wracają sny, Anakin znowu rozmawia z Yodą. Słowa, które słyszy są dla niego trudne do przyjęcia:
– Wizje, masz które… – Yoda przyglądał się młodemu uczniowi.
– Jest w nich ból… cierpienie… śmierć.
– O sobie mówisz, czy o kimś?
– O kimś…
– Kimś bliskim…?
– Tak… – Anakin pochylił głowę.
– Ostrożnym musisz być, gdy przyszłość wyczuwasz, Anakinie. Przed stratą strach to ścieżka na ciemną stronę.
– Nie pozwolę, by te wizje się urzeczywistniły, Mistrzu Yoda.
– Śmierć to naturalna część życia. Ciesz się za tych wokół siebie, którzy łączą się z Mocą. Nie opłakuj ich, za nimi nie tęsknij. Do zazdrości prowadzi przywiązanie. Cień chciwości za tym stoi.
– Co mam zrobić mistrzu Yoda?
– Ćwiczyć musisz… jak zostawiać coś, co boisz się utracić.„Gwiezdne Wojny. Zemsta Sithów.”
W tej samej chwili Najwyższy Kanclerz Palpatine, a jednocześnie Mroczny Lord Sithów o imieniu Darth Sidious, kusi go wizją władzy i potęgi tak wielkiej, że będzie zdolny zapobiec śmierci żony… jeśli tylko przejdzie na ciemną stronę Mocy.
Luke Skywalker („Gwiezdne Wojny”)
W „Imperium kontratakuje” Luke Skywalker uczy się pod okiem Yody na planecie Dagobath. Mistrz tłumaczy mu różnicę między ciemną i jasną stroną Mocy. Mówi, że lęk i gniew mogą prowadzić na ciemną stronę jeśli pozwoli im się sobą zawładnąć i zacznie działać pod ich wpływem.
W trakcie pobytu na Dagobath Luke odkrywa jaskinię pełną ciemnej strony Mocy. Yoda testuje swojego młodego ucznia każąc mu do niej wejść.
– To miejsce należy do ciemnej strony Mocy. Królestwem zła ono jest. Wejść tam musisz.
– Co tam jest?
– Tylko to, co ze sobą weźmiesz. Broń nie będzie potrzebna.„Gwiezdne Wojny. Nowa Nadzieja.”
Luke spotyka w jaskini Lorda Vadera, a więc swój największy lęk. Zapomina o słowach Yody i walczy z nim. Gdy go pokonuje maska Vadera wybucha odsłaniają twarz… Luka. Pokazuje mu, że cały czas walczy ze sobą, że jego największy lęk jest w nim samym.
Bilbo („Hobbit”)
Bilbo i drużyna krasnoludów pod wodzą Thorina opuszczają dom Beorna i zamierzają zapuścić się w głąb cieszącej się złą sławą Mrocznej Puszczy. Niespodziewanie okazuje się, że Gandalf nie zamierza dalej podróżować z nimi, muszą sobie radzić sami. Na do widzenia Gandalf ostrzega ich, by nie ważyli się zejść z głównej ścieżki prowadzącej przez las.
Jak można się domyślić, bohaterowie dają się jednak uwieść magii puszczy i gubią się w niej. Zostają zaatakowani przez ogromne pająki i niemal giną. Gdy wreszcie udaje im się uwolnić za sprawą Bilba i jego magicznego pierścienia, trafiają do niewoli u leśnych elfów, nieufnych w stosunku do obcych krasnoludów.
Frodo („Władca Pierścieni”)
We „Władcy pierścieni” zejście do jaskini jest opisane dwa razy. Za pierwszym razem drużyna pierścienia wyrusza z Rivendell. Muszą przedostać się przed góry i najpierw próbują drogi na powierzchni. Tracą siły i omal nie giną, decydują się więc na inną drogę, przez jaskinię… Schodzą do Morii i długo wędrują w ciemnościach unikając niebezpieczeństw. Jednak w końcu orkowie orientują się, że mają gości. Uciekając z jaskini drużyna doznaje ogromnego ciosu, traci mistrza i przewodnika, Gandalfa.
Drugi raz Frodo wchodzi do jaskini z Samem, już po opuszczeniu drużyny. Chcąc dostać się do Mordoru, za namową Golluma, nieświadomi niebezpieczeństwa wybierają drogę przez Torech Ungol – Jaskinię Szeloby. W krętych korytarzach okazuje się nagle, że Gollum ich zdradził wystawiając na żer ogromnego pająka, Szeloby… Wszystko wydaje się stracone, gdy Frodo zostaje ukąszony. Sam jest pewny, że jego pan zginął.
